تقسیم و بخش پذیری :
تقسیم بر عدد های یک رقمی
تقسیم بر عدد های دو رقمی به کمک تقریب
اگر بخواهیم بدانیم وقتی 25 مداد را بین 4 دانش آموز به طور مساوی تقسیم کنیم به هر دانش آموز چند مداد می رسد می توانیم :
یعنی به هر دانش آموز 6 مداد می رسد و 1 مداد باقی می ماند .
برای اینکه بدانیم تقسیم درست انجام شده یا خیر ، برای آن رابطه ها ی درستی را
می نویسیم که عبارت اند از :
خارج قسمت × مقسوم علیه + باقی مانده = مقسوم ، مقسوم علیه > باقی مانده
نکته مورد نیاز در بخش پذیری :
v اگر مقسومی را بر مقسوم علیه تقسیم کنیم و باقی مانده ی آن صفر شود ،
می گوییم مقسوم بر مقسوم علیه بخش پذیر است .
v مضرب های هر عدد بر آن عدد بخش پذیر است .
v اعدادی که یکان آنها 0 یا 5 باشد بر 5 بخش پذیر اند .
v اعدادی که مجموع رقم هایشلن مضربی از 3 باشند بر 3 بخش پذیر اند .
v اعدادی که رقم یکان آنها 0 ، 2 ،4 ، 6 ، 8 باشد بر 2 بخش پذیر اند .
تقسیم بر عدد های یک رقمی :
برای این که حاصل تقسیم 4 ÷ 728 را بدست آوریم
(گسترده نویسی 8 + 20 + 700 = 728 را می دانیم ):
ابتدا باید تقسیم را از دسته های بزرگتر یعنی 7 صدتایی شروع کنیم .
به هر نفر 1 بسته صدتایی ( یعنی 100 تا ) می رسد و 3 بسته باقی می ماند .
مرحله دوم :
اولین عدد 328 را نگاه می کنیم می گوییم 3 بسته صدتایی بین 4 نفر تقسیم نمی شود ،
پس باز می کنیم ( هر بسته صد تایی برابر است با 10 بسته ده تایی ) حالا داریم
30 + 2 = 32 بسته ده تایی که می خواهیم بین 4 نفر تقسیم کنیم به هر نفر 8 بسته ده تایی
می رسد ،
8 بسته ده تایی یعنی 80 تا پس در خارج قسمت می نویسیم :
مرحله سوم:
تقسیم 8 یکی داریم که می خواهیم بین 4 نفر تقسیم کنیم که به هر نفر 2 تا یکی می رسد ،
پس :
( حالا سه عدد بدست آمده در خارج قسمت را با هم جمع کرده و یک عدد برای خارج قسمت
معرفی می کنیم . )
ایجاد مراحل در تقسیم به این دلیل است که باقی مانده هر تفریق از مقسوم علیه تقسیم
بیشتر می شد .
والدین گرامی : بعد از این که دانش آموز با دست ورزی و به صورت تصویری این مراحل را فراگرفت به صورت کلامی بیان و به حل تقسیم می پردازد .
برای تقسیم نمودن مقسومی بر مقسوم علیه دو رقمی از تقریب استفاده می کنیم .
و این نکته را در نظر می گیریم که 1 - هر گاه باقی مانده از مقسوم علیه بیشتر باشد مراحل تقسیم افزایش می یابد .
می خواهیم تقسیم 27 ÷ 697 را انجام دهیم :
مرحله اول :
تقریب 692 نسبت به صدگان برابر 700 و تقریب 27 نسبت به دهگان 30 می باشد .
می گوییم در 7 صدتایی داریم آیا می توانیم دسته های 30 تایی در آن جدا کنیم ؟
جواب خیر است
پس باز می کنیم می شود 70 تا ده تایی .
حالا می گوییم در 70 تا ده تایی چند بسته 30 تایی هست ؟ جواب 2 تا ( 2 بسته ی ده تایی یعنی 20 تا )
می نویسیم :
مرحله دوم :
تقریب 152 نسبت به دهگان 150 و تقریب 27 برابر 30 است .
حالا می گوییم 15 ده تایی داریم آیا می شود دسته های 30 تایی جدا کنیم ؟
خیر
پس باز می کنیم می شود :150 تا یکی
می گوییم در 150 تا یکی چند بسته 30 تایی می توان جدا کرد ؟ جواب 5 تا
می نویسیم :