تعریف شاخص جدید

محسن محمودزاده مرقی مدیر‌عامل شرکت سرمایه‌گذاری دانایان پارس عوامل متعددی در پیش‌بینی روند بازار سرمایه و شاخص تاثیر‌گذار هستند که برخی از مهم‌ترین‌ آنها عبارتند از: قیمت جهانی نفت، قیمت دلار در ایران، قیمت سکه و طلا، نرخ سود سپرده بانک‌ها، انتصاب اخیر ریاست محترم سازمان بورس و اوراق بهادار، وضعیت بودجه سال 1394، درآمد دولت از محل فروش سهام شرکت‌های دولتی، رکود در سایر بازارهای جانبی و از همه مهم‌تر مذاکرات ایران با کشورهای 1+5. در پایان سال 1389 ارزش شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران بالغ بر 111 هزار میلیارد تومان بود که این رقم در پایان آبان ماه 1393 به 344 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. اگر ارزش دلار در پایان سال 1389 در حدود هزار تومان در نظر گرفته شود ارزش دلاری بورس در آن زمان 111 میلیارد دلار و با قیمت دلار امروز ارزش بازار از رقم 98 میلیارد دلاری برخوردار است که این امر نشان‌دهنده این است که در طول این چهار‌سال ارزش بازار سرمایه در حدود 12درصد کاهش داشته است این مساله حاکی از آن است که افزایش ارزش دلار در برابر ریال در بلند‌مدت باعث افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و به تبع آن رشد شاخص خواهد شد. از طرفی اگر دولت در مهار تورم موفق باشد، این امر سبب کاهش نرخ تسهیلات بانک‌ها خواهد شد. بنابراین منابع از بازار پول به بازار سرمایه منتقل خواهد شد و از طرفی در صورت کاهش نرخ تورم نسبت P/E در بازار سرمایه افزایش خواهد یافت، این مورد نیز افزایش شاخص را به همراه خواهد داشت. کاهش قیمت جهانی نفت از طرفی باعث کاهش درآمد دولت خواهد شد و از طرف دیگر ممکن است واردات بعضی از محصولات از جمله بنزین را به همراه داشته باشد که این امر باعث خواهد شد شرکت‌ها به جای بنزین محصول دیگری که ارزش افزوده بیشتری دارد تولید کنند. لذا بازگشایی نماد شرکت‌های پالایشگاهی می‌تواند موجبات کاهش شاخص را به دنبال داشته باشد که لزوما ادامه‌دار نخواهد بود. به نظر می‌رسد عوامل موثر مورد اشاره تحت تاثیر مذاکرات ایران و کشور‌های 1+5 باشد به گونه‌ای که اگر توافق حاصل شود علاوه بر اثر روانی، کاهش قیمت دلار در برابر ریال، فروش نفت به مقدار بیشتر، دریافت پول‌های بلوکه شده ایران، خرید ماشین آلات و مواد اولیه با هزینه کمتر، فروش بیشتر محصولات غیر‌نفتی و در مجموع افزایش درآمد سرانه و تولید و مصرف بیشتر را به همراه خواهد داشت، که همگی این عوامل اثر مثبتی در روند اقتصاد، بازار سرمایه و رشد شاخص ایجاد خواهند کرد. در حال حاضر بیشتر مساله افزایش و کاهش شاخص مورد توجه بازار سرمایه است در حالی که این شاخص که الان در ایران مورد توجه است معیار و ملاک خوبی برای سرمایه‌گذاری در بورس نیست. به عبارتی شاخص نمایانگر قیمت سهام نیست، بلکه معیاری است که می‌توان به واسطه آن بازدهی بازار (شامل تغییرات قیمت و سود نقدی سهام) را به دست آورد. از آذر ماه سال 1387 این شاخص، دیگر نمایانگر قیمت نیست معمولا وقتی شرکت‌ها سود تقسیم می‌کنند به تبع آن بعد از مجمع قیمت سهام نیز کاهش می‌یابد و درنتیجه شاخص قیمت کاهش می‌یابد. در حالی که از آذر ماه سال 1387 با تغییر در فرمول شاخص وقتی شرکت‌ها سود تقسیم می‌کنند و بابت تقسیم سود قیمت کاهش می‌یابد؛ و متناسب با سود تقسیمی در معامله شاخص کاهش نمی‌یابد. در نتیجه سودهای تقسیم شده سال‌های 1387 تاکنون در عدد شاخص لحاظ شده است که اگر فرمول شاخص به حال اولیه خود برگردد شاخص باید در حدود 30 هزار واحد شود. امید است ریاست محترم سازمان بورس و اوراق بهادار به این مساله نیز توجه داشته باشند و جهت اصلاح فرمول شاخص اهتمام بورزند.

چاپ در روزنامه دنیای اقتصاد مورخه 4 بهمن 1393 صفحه 29