جرجانی نابغه ای در پزشکی و داروسازی

در پیشرفت فرهنگ و تمدن اسلامی ، مرز و نژاد معنایی ندارد . چنانکه شاهدیم دانشمندان مسلمان از اقصی نقاط جهان اسلام ، خدمات ارزنده ای را به جهان علم تقدیم کرده اند . در سوریه و مصر نیز دانشمندان و پزشکان بسیاری در زمینه طب و پزشکی به فرهنگ و تمدن اسلامی خدمت کردند .

 در بین پزشکان ایرانی ، پزشکی به نام سید اسماعیل جُرجانی ، از شهرت خاصی برخوردار است .

" اسماعیل بن حسین محمد جرجانی " ، معروف به سید اسماعیل جرجانی ، در گرگان متولد شد . وی به خوارزم سفر کرد و سرانجام در سال 531 هجری قمری در مرو درگذشت . جرجانی منشاء بوجود آمدن رویکردی جدید در طب ایرانی شد و آن ، نگارش آثار پزشکی به زبان فارسی بود که پیش از جرجانی بسیار اندک بوده است .

به بیان دیگر ، نوشته های جرجانی ، به منزله سنگ بنایی برای تهیه آثار پزشکی به زبان فارسی محسوب می شود . درمیان آثار جرجانی ، " ذخیره خوارزمشاهی " از اهمیت ویژه ای برخوردار است . این کتاب ، یکی از بزرگترین کتب طبی به زبان فارسی است . ذخیره خوارزمشاهی ، دایرة المعارفی از بخش های گوناگون پزشکی است . این کتاب شامل بیماری شناسی ، داروشناسی ، گیاه شناسی و بخش های پایه برای درمان بیماریهاست . علاوه بر این ، در این کتاب به بهداشت بدن و دستورات غذایی اشاره شده و اموری که شخص باید طی یک سال انجام دهد ، از قبیل خون گرفتن ، بهداشت دندان و موارد دیگر را توضیح داده است . ذخیره خوارزمشاهی که مجموعه ای از ده کتاب است ، از همان موقع نگارش به عنوان اثری بزرگ و پرحجم شناخته می شد . ذخیره خوارزمشاهی از فارسی به زبان عبری نیز ترجمه شده است .
جُرجانی در طیف گسترده ای از علوم اسلامی ، مانند فلسفه ، منطق و پزشکی ، آثاری را به زبان های فارسی و عربی تالیف کرده است ، به گونه ای که می توان او را در زمره پرکارترین پزشکان ایرانی به شمار آورد .

ذخیره خوارزمشاهی ، از نظر جامعیت و غنای علمی ، تنها با کتاب قانون ابن سینا ، قابل مقایسه است . این کتاب ، مورد عنایت محققان معاصر تاریخ پزشکی در ایران قرار گرفته است . بخش هایی از این کتاب عظیم جرجانی ، تاکنون بارها در ایران به چاپ رسیده و به عنوان منبع و موضوع پایان نامه های متعدد قرار گرفته است .
جرجانی هم پزشک دربار قطب الدین محمد خوارزمشاه بود و هم داروخانه شهر تحت نظر او قرار داشت . به قول ابن ِ ابی اُصَیبعه - پزشک معروف دمشقی - ، جرجانی پزشکی بزرگ و دارای شایستگی های بسیار و علم فراوان بود و ریاست داروخانه خوارزم را که شغل پردرآمدی بود ، بر عهده داشت . این فعالیتها ، مانع از آن نمی شد که جرجانی تالیف کتاب خود را ادامه دهد .

جرجانی خود در این باره گفته است که اشتغال در داروخانه ، تمام وقت او را می گرفته و مانع از آن می شده است که آخرین کتاب خود - جلد دهم ذخیره - را بنویسد . زیرا شمار کسانی که برای معالجه نزد او می آمدند ، بسیار بود . این کار ، فرصت لازم و فراغت فکری مناسب برای او باقی نمی گذاشت . با این وجود ، جرجانی دائرة المعارف خود را با کتاب مربوط به داروشناسی و داروسازی به پایان رساند . او در سال 506 قمری ، خلاصه ای از آن دائرة المعارف را به فرزند سلطان خوارزم تقدیم کرد .

لازم به ذکر است که جرجانی ، طبیب مخصوص او بود . کتاب دیگر جرجانی معروف به " یادگار " است که شامل یک دوره از علم پزشکی و داروسازی است .

منبع : دائرة المعارف بزرگ اسلامی

یک زن ایرانی در فهرست چهره‌های علمی ٢٠١۴

مجله تایم در آخرین انتخاب ٢٠١۴ خود از چهره‌های برتر جهان، فهرستی از تلاشگران و محققان فعال در کنترل و تحقیق درباره بیماری ابولا تهیه کرد که در جمع ٢٢ نفره در این فهرست، نام پردیس ثابتی به عنوان محقق و استاد ایرانی هم ثبت شده است.

 

به گزارش اعتماد، پردیس ثابتی، فارغ‌التحصیل دکترای پزشکی از دانشگاه هاروارد، ژنتیکدان پزشکی است که با طراحی الگوریتمی موفق به نمایش اثرات ژنتیک بر پیشرفت بیماری شده است. وی هم‌اکنون دانشیار دانشگاه هاروارد است و سرپرستی گروه محققان برای خواندن ژنوم انسان و تمام کروموزوم‌های موجود در ویروس ابولا را بر عهده دارد.

 

این بانوی ٤٠ ساله ایرانی و ساکن ماساچوست امریکا که اخیرا به عنوان یکی از ۱۰۰ چهره نابغه جهان از سوی گروه بین‌المللی Creators Synectics  معرفی شده‌، در سال ٢٠٠٧ نیز از سوی شبکه خبری cnn به عنوان «یکی از ۸ نابغه عصر نوین» معرفی شد.

 

نشریه نیویورکر هم در بخشی از گزارش خود درباره تحقیقات علمی دانشمندان برای مبارزه با ویروس ابولا، به فعالیت‌های ثابتی به عنوان یک دانشمند امریکایی ایرانی‌تبار پرداخته علاوه بر آنکه او همچنین در مسیر تحقیقات خود در زمینه بررسی ژنوم مالاریا، موفق به دریافت بودجه تحقیقاتی ٢ میلیون دلاری از بنیاد بیل و ملیندا گیتس (Gates Foundation Grant) شده ‌است.

 

ثابتی سومین زن در تاریخ حیات دانشگاه هاروارد است که با معدل ۱۰۰ و مدارج کامل از مدرسه پزشکی این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده است. جالب اینکه وی در موسیقی نیز فعالیت دارد و به علت تمرکز بر تحقیقاتی که بر ابولا انجام داده انتشار چهارمین آلبوم او با تاخیر مواجه شده است. با انتخاب پردیس ثابتی از سوی مجله تایم، فهرست ایرانیانی که طی ٨٧ سال گذشته به عنوان شخصیت سال مجله تایم معرفی شده‌اند به سه نفر رسید.

تشخیص عفونت گوش با گجت ویژه موبایل هوشمند

یکی از محبوب‌ترین جریان های سال جاری میلادی ظهور گجت هایی بوده است که به مردم در رسیدگی به نیازهای پزشکی خود کمک کرده و می توانند مراجعه به مطب پزشکان و حتی بدتر از آن اورژانس بیمارستان ها را کاهش دهند. یکی از تازه واردان این بخش "سلسکوپ اوتو" نام دارد که موبایل هوشمند کاربر را به یک گوش‌بین (اوتوسکوپ)، دستگاهی که دکترها برای بررسی پرده گوش بیمار استفاده می کنند، تبدیل می کند. 

به گزارش "گروه علم و فناوری" عصرایران، سلسکوپ به عنوان ابزاری حرفه ای برای دکترها فروش خود را آغاز کرد اما توسعه نسخه مصرف کننده آن به زودی پدر و مادرها را قادر می سازد تا یک نمونه از آن را در کنار دماسنج پزشکی نگهداری و در مواقع لزوم مورد استفاده قرار دهند.

در حال حاضر، سلسکوپ اوتو تنها با تلفن های همراه آی‌فون قابل استفاده است اما شرکت تولیدکننده آن در حال توسعه نسخه ای با قابلیت کار با تمامی موبایل های هوشمند است.

عفونت گوش از بیماری های شایع بین کودکان محسوب می شود. حدود 80 درصد از کودکان حداقل یک بار پیش از سه سالگی عفونت گوش را تجربه می کنند و کودکانی که مستعد ابتلا به آن هستند بارها این بیماری را تجربه خواهند کرد. سلسکوپ اوتو به پدر و مادرها اجازه می دهد بدون مراجعه به مطب پزشک و یا اورژانس بیمارستان برای تشخیص عفونت گوش و تجویز آنتی بیوتیک، یک عکس یا ویدئو از پرده گوش کودک خود گرفته و آن را برای پزشک ارسال کنند. بر همین اساس، پزشک می تواند تشخیص خود را انجام داده و در صورت نیاز دارو تجویز کند.

سلسکوپ اوتو از دوربین موبایل هوشمند، چند لنز ساده و فیبر نوری برای تولید تصاویر بزرگ که به پزشک ارسال می شوند، استفاده می کند. کیفیت عکس ها بسیار خوب و تقریبا مشابه با گوش‌بین های استاندارد هستند. این در شرایطی است که عکس ها و ویدئوهای گرفته شده می توانند در سوابق پزشکی الکترونیکی بیمار ثبت شوند.

افزون بر راحتی استفاده و امتیازاتی که سلسکوپ اوتو برای پدر و مادرها ایجاد می کند این دستگاه می تواند هزینه های خدمات درمانی و مراقبت های بهداشتی را کاهش دهد. همان گونه که پیشتر اشاره شد عفونت گوش یکی از رایج‌ترین بیماری های کودکان است و از دلایل اصلی مراجعه کودکان به اورژانس بیمارستان ها محسوب می شود. بکارگیری سلسکوپ اوتو می تواند میزان مراجعه به مراکز درمانی را کاهش دهد.

از سوی دیگر، کارشناسان امیدوارند همان گونه که پدر و مادرها عکس های شرایط پرده گوش فرزند خود را به پزشک ارسال می کنند، پزشکان نیز به اتخاذ نگرش "مشاهده و انتظار" در موارد مبهم به جای تجویز آنتی بیوتیک برای حفظ حاشیه امنیت خود تشویق شوند. در حقیقت، اگر موفق به کاهش تجویز آنتی بیوتیک شویم می توانیم مقاومت عوامل بیماری‌زا در برابر آنتی بیوتیک را نیز کاهش دهیم که برد بزرگی محسوب می شود.

همایش1180- بیست و یکمین سمینار سالیانه فارابی

برگزار کنندگان: گروه چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مرکز تحقیقات چشم علوم پزشکی تهران، واحد فراهم آوری سلول های بنیادی بیمارستان فارابی، گروه پرستاری بیمارستان فارابی
زمان برگزاری: ۱۶ الی ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۴
مکان برگزاری: تهران، هتل المپیک

سایت همایش

از «دکتر گوگل» چه می‌دانید؟

سخنگوی گوگل اخیرا از طرحی خبر داده که در نوع خود منحصر به فرد و بسیار کاربردی است. این طرح که گوگل دکتر نام دارد، اطلاعات مفیدی را در درمان دردها و بیماری‌های مختلف برای فرد جست‌وجوگر فراهم می‌آورد. گوگل دکتر قرار است این گونه باشد که وقتی افراد اطلاعات پایه‌ای سلامت را در موضوعات مختلف جست‌وجو می‌کنند یا این که در چند بار متوالی به دنبال جست‌وجوی اطلاعاتی برای درمان دردی خاص و بیماری مشخصی هستند، اطلاعات مرتبط با آن بیماری یا درد و شیوه‌های ابتدایی و عمومی مقابله با آن را برای فرد در جعبه‌ای جداگانه عرضه خواهد کرد.

البته این تمام طرح نیست و کار مهم‌تری که گوگل دکتر انجام می‌دهد این است که امکان برقراری تماس با دکتر عمومی یا متخصص را از طریق گوگل هنگ اوت برای فرد متقاضی فراهم می‌کند و به وی پیشنهاد ارتباط مستقیم با دکتر مربوطه را در صورت نیاز می‌دهد. آن‌طور که سخنگوی این شرکت اعلام کرده است، این طرح پس از شروع و حداقل در مدت زمان اجرای آزمایشی به صورت رایگان انجام خواهد شد و تمام هزینه‌های مشاوره پزشکی در این دوره بر عهده خود گوگل خواهد بود.

البته گوگل در این زمینه تنها نیست و قبل‌ترها نیز شرکت‌های دیگری به مهیا کردن مشاوره پزشکی آنلاین مبادرت ورزیده‌اند ولی دو تفاوت اصلی میان این طرح‌های مشابه وجود دارد. یکی این که برای بهره گرفتن از مشاوره طرح‌های پیشین باید مستقیما به سایت آن‌ها سر بزنید و مسئله خود را مطرح کنید که این امر در طرح گوگل نیست و شما با جست‌وجوی ساده درد یا بیماری خود قادر خواهید بود با دکتر مربوطه در ارتباط قرار گیرید. تفاوت دوم اما هزینه این طرح‌ها است که نرخ‌های متفاوتی دارند و از چهل دلار برای هر ویزیت تا اشتراک ماهانه بیست دلاری موجود هستند. گوگل اما طرح خود حداقل برای دوره آزمایشی به رایگان در اختیار متقاضیان قرار داده و گفته با راه‌اندازی پروژه، میزان موفقیت و استقبال از آن را بررسی خواهد کرد و در صورت موفقیت به ادامه و بهبود آن فکر خواهد کرد.